Các tạp chí mở (Open access) miễn phí công bố: một số gợi ý từ Nhà xuất bản Elsevier
Xuất bản ở các tạp chí mở (Open access) luôn thu hút sự chú ý của đông đảo các nhà khoa học trong nước. Theo thông tin mới nhất, Nhà xuất bản Elsevier có hơn 90 tạp chí mở, hoàn toàn miễn phí đăng bài. Từ danh sách này độc giả có thể tìm thấy một số tạp chí liên quan lĩnh vực Dược uy tín, có thể là gợi ý rất tốt cho các giảng viên, nghiên cứu viên và người học của Trường Đại học Dược Hà Nội tham khảo nộp bài.
Trong lĩnh vực xuất bản, khái niệm truy cập mở (Open Access, OA) từ khi được đề xuất trong Sáng kiến Budapest năm 2002, cho tới nay đã trở nên ngày càng phổ biến và đem lại đóng góp thiết thực cho cộng đồng khoa học trên Thế giới. Theo Publishingstate.com, hiện có khoảng hơn 17000 Tạp chí truy cập mở được lập chỉ mục bởi Directory of Access Journals với tốc độ tăng khoảng 25-30% hàng năm. Các Tạp chí truy cập mở được hiểu là một nền tảng trực tuyến đáng tin cậy và cung cấp quyền truy cập, tải xuống, đọc và phân phối không hạn chế các công trình khoa học đăng trên các tạp chí này mà không tính phí đăng ký. Mọi người thường coi các tạp chí truy cập mở là “tạp chí miễn phí” vì người dùng không phải trả tiền để đọc hoặc sử dụng nội dung. Nó đúng ở một khía cạnh nào đó, nhưng về mặt kỹ thuật, hầu hết các tạp chí truy cập mở đều sử dụng giấy phép Creative Commons, là giấy phép công khai cho phép sử dụng nội dung và áp đặt các hạn chế nhất định, nếu có. Những hạn chế có thể bao gồm tác quyền, sửa đổi và phi thương mại hóa. Thông qua truy cập mở, giá trị của các công trình được phổ biến nhanh hơn, các tri thức khoa học mới được cập nhật dễ dàng hơn.
Các nghiên cứu đăng trên tạp chí truy cập mở về cơ bản vẫn phải đảm bảo các nguyên tắc của xuất bản khoa học và phải trải qua quy trình bình duyệt (peer-review) nghiêm ngặt tương tự các tạp chí học thuật truyền thống dựa trên bản in. Hiện nay truy cập mở đã được áp dụng phổ biến trong xuất bản tất cả các dạng kết quả nghiên cứu bao gồm bài báo trên tạp chí học thuật, bài báo hội nghị, luận văn / luận án, chương sách, các tài liệu chuyên khảo, báo cáo khoa học và các hình ảnh nghiên cứu.
Có một số dạng truy cập mở phổ biến, được phân biệt dưới tên gọi Gold OA, Green OA, Hybrid OA, Bronze OA, Diamond/platinum OA và một số dạng khác.
Trong mô hình Gold OA, các bài báo được cấp phép chia sẻ và sử dụng thông qua giấy phép Creative Commons hoặc tương đương. Hầu hết các tạp chí Gold OA đều tính phí xử lý bài báo (APC) trên tác giả. Phí xuất bản có thể dao động từ vài trăm cho tới vài ngàn đô-la tùy theo chính sách của tạp chí.
Green Open Access Self Archiving nghĩa là khi một tác giả công bố một công trình khoa học và tự lưu trữ nó cho việc tự do tham khảo tại một cơ sở lưu trữ trên mạng nào đó. Từ một vài năm lại đây, một số tạp chí khoa học, ví dụ các tạp chí của Springer, cho phép các tác giả mua lại bản quyền các công trình của chính mình. Cụ thể là với giá khoảng 2.000 euro trên một công trình, các tác giả có thể làm cho công trình của mình được truy cập miễn phí.
Các tạp chí truy cập mở hỗn hợp Hybrid OA chứa hỗn hợp các bài báo truy cập mở và các bài báo truy cập đóng. Nhà xuất bản theo mô hình này được tài trợ một phần bởi các đăng ký, và chỉ cung cấp truy cập mở cho những bài báo riêng lẻ mà các tác giả (hoặc nhà tài trợ nghiên cứu) trả phí xuất bản.
Các bài báo truy cập mở dạng Bronze OA được đọc miễn phí trên website của nhà xuất bản, nhưng thiếu giấy phép có thể nhận dạng rõ ràng. Các bài viết như vậy thường không cho phép copy các nội dung công bố trên website.
Các tạp chí xuất bản truy cập mở mà không thu phí xử lý bài viết của tác giả được gọi là truy cập mở kim cương (hay bạch kim) Diamond/platinum OA. Các tạp chí này thường có nguồn tài trợ từ các tổ chức như trường Đại học, tổ chức học thuật, trợ cấp chính phủ, quảng cáo... Hiện nay các tạp chí dạng này rất hạn chế vì phụ thuộc vào nguồn thu bên ngoài.
Mới đây, Nhà xuất bản Elsevier có công bố 94 tạp chí khoa học đa lĩnh vực, truy cập mở và hoàn toàn miễn phí xuất bản đối với tác giả. Trong danh sách này chúng ta có thể tìm thấy mốt số tạp chí uy tín và xuất bản các công trình liên quan lĩnh vực Dược học. Sau đây là một số thông tin về các tạp chí này, có thể là gợi ý rất hữu ích đối với các giảng viên, nhà khoa học trong nước nói chung và của Trường Đại học Dược Hà Nội nói riêng:
1) Asian Journal of Pharmaceutical Sciences
Shenyang Pharmaceutical University (Hong Kong)
URL: https://www.sciencedirect.com/journal/asian-journal-of-pharmaceutical-sciences
IF: 9.273 (2021); Q1 (Pharmaceutical Science - Pharmacology)
2) Journal of Food and Drug Analysis
National Laboratories of Foods and Drugs (Taiwan)
URL: https://www.sciencedirect.com/journal/journal-of-food-and-drug-analysis
IF: 6.157 (2021); Q1 (Food Science - Pharmacology)
3) Journal of Pharmaceutical Analysis
Xi'an Jiaotong University (China)
https://www.sciencedirect.com/journal/journal-of-pharmaceutical-analysis
IF: 14.026 (2021); Q1 (Analytical Chemistry; Drug Discovery; Pharmaceutical Science; Pharmacy; Spectroscopy)
4) Journal of Traditional Chinese Medical Sciences
Beijing University of Chinese Medicine (China)
URL: https://www.sciencedirect.com/journal/journal-of-traditional-chinese-medical-sciences
SCOPUS (2021); Q3 (Complementary and Alternative Medicine)
5) Acta Pharmaceutica Sinica B
URL: https://www.sciencedirect.com/journal/acta-pharmaceutica-sinica-b
IF: 14.903 (2021); Q1 Pharmacology, Toxicology and Pharmaceutics (miscellaneous)
6) Biomedical Journal
Wolters Kluwer Medknow Publications (Taiwan)
URL: https://www.sciencedirect.com/journal/biomedical-journal
IF: 7.892 (2021); Q1 Medicine (miscellaneous)
7) Journal of Asia-Pacific Biodiversity
Korean Biodiversity Information Facility (Korea)
URL: https://www.sciencedirect.com/journal/journal-of-asia-pacific-biodiversity
SCOPUS và Emerging Sources Citation Index (ESCI); Q3 (Plan Science; Ecology...)
Hải Phạm (tổng hợp) - 13-01-2023
